Dankwoord
De volgende mensen hebben mij enorm geholpen in mijn onderzoek:
Lisa Dompeling lerares op het Bonifatius College die me het adres gaf van Lien van Rossem, Lien van Rossem die een interessant profielwerkstuk schreef, Peter Frederik die me het dagboek stuurde van Hens Lindeman, Loeke Pam die me in contact bracht met haar tante, Judith Luurs-Pam die op de Joodse school zat en me belde vanuit Israël, Daisy Aschenbrand die me in contact bracht met haar vader, Gerd Aschenbrand die geen herinnering aan de Joodse school had, maar wel wilde helpen, Dimitri Gazan die me wees op een interessante documentaire op het IDFA, Miriam Vaz Dias, die veel wist over haar familie en zorgde dat ik een prachtig boekje te zien kreeg, Rita Creveld me zo gastvrij ontving en me informatie gaf over haar familie, Louis H. Cohen die me een uniek document toestuurde, Ellen Schrijvers waarmee ik een open gesprek had over haar moeder in de onderduik, Anna Wits die me wees op haar boek over Oog in Al, Sharon Booy voor de hulp in het contact met: Freddy Booy die nog wist hoe haar juf op de Joodse school heette, Els Boon en Han Lettinck die vertelden dat Marie Gazan in Palestina was geweest, Yehudi Lindeman voor de informatie over zijn vader, Rivka Lindeman die samen met haar vader naar de Joodse school ging, hij als leraar en zij als leerling. Zij gaf me nog onbekende foto's van de Joodse school. Ted Andriesse die kinderen op de klassenfoto's herkende, Lieneke van der Hoeden die herinneringen deelde. Edwin van Baarle, die me hielp om een onderduikadres te vinden, Miriam Keesing van de geweldige website dokin.nl die haar presentatie voor Open Joodse Huizen met me deelde. Annelies Andriesse, die me in Israel gastvrij ontving en die me foto's liet zien uit haar onderduikperiode. Jenny Olsthoorn, directeur van de Taalschool, die me de gelegenheid bood om een lezing te geven in het gebouw waar de Joodse school zat. Seth Jacobson die informatie heeft over de Ecuadoraanse paspoorten van de familie Hirschmann en van Anna Schapira. Jan en Jenny Ravesteijn, die me twee boeken uitleende. Roos Verhoef-Velleman, oud leerling van de Joodse school, die me vertelde over haar tijd in de oorlog en die me foto's liet zien van de Joodse school. Willem Spee die me extra informatie gaf over het gezin van Bernard Rechter. Thom Kruiper van de Historische Kring Hellendoorn Nijverdal voor informatie over een onderduikadres Nijverdal. Jedida Meershoek die me in contact bracht met haar vader, Eddy Keizer, oud leerling van de Joodse School. Jore Bron, die me in contact bracht met zijn moeder, Ruth Polak, oud-leerling van de Joodse School. Pieter Akkermans die me waardevolle info gaf over Mirjam Leefsma en Eli Moses. Frank Klok, kenner van Groenekan in WO2, die me hielp met het zoeken naar de werkelijke namen uit het 'dagboek'. Doete Regts, die me wees op een verkeerde adres op mijn website omdat de huisnummers in die straat later omgenummerd zijn. Mascha en Gerda Manassen , die mij hielpen aan informatie over Michel en Mani Manassen. Gerrie en Sylvia Veffer en Koen Hulsbos waarmee ik kon overleggen of Israel Wijnschenk te zien is op de Breslauer film.
Weet dat ik me enorm zal schamen als ik iemand in deze opsomming vergeten ben.
Een speciaal woord van dank voor mijn collega historisch onderzoeker Jim Terlingen. Het is bijzonder hoe wij open en prudent elkaars werk kunnen bekijken en vanuit onze eigen kennis kunnen aanvullen. In de loop van de tijd groeide het vertrouwen en kwam het tot een open uitwisseling en prima samenwerking.
Met Pieter Akkermans ben ik bezig met een aanvullend onderzoek over een wijkje in Utrecht waar opvallend veel leerlingen en leerkrachten van de Joodse school wonen in maar 5 straten. De samenwerking met Pieter stimuleert ons beiden om nauwkeuriger te zijn en altijd verder te zoeken. Ik geniet van onze samenwerking die me scherp houdt.
Een verantwoording over de keuzes die ik gemaakt heb bij het maken van deze website is hier te vinden.
Een lijst met veelvuldig door mij geraadpleegde websites is hier te vinden
Ik heb o.a. van de volgende literatuur gebruik gemaakt:
Oud Utrecht, februari 2018, pag 18 e.v.
Jodenvervolging in de stad Utrecht, Drs. C. van Dam
Voorbijgaand verblijf, Frans Crone
Alles is meegenomen, Eli Asser
Groenekan en de Tweede Wereldoorlog, Frank Klok, Wim Hoebink, Wim van Schaik
De nagekomen verhalen, Frank Klok
Tuindorp, Rob Hufen Hzn
Ooggetuigen van Sobibor, Jules Schelvis
Shards of Memory, Yehudi Lindeman
De onderduikers, Peter Hein
In Memoriam, Guus Luijters,
In Memoriam Addendum, Guus Luijters
Joodse kinderen in kamp Vught, 3e druk, Janneke de Moei
Voortaan heet je Lieneke, Tami Shem-Tov
Joods leven in Elburg, W. van Norel
Reise mit zwei Koffern, Auguste Moses Nussbaum
Liever dier dan mens, Pieter van Os
Rescued Images, memories of a childhood in hiding, Ruth Jacobsen
Ga Pleite!, over het leven van Rita Creveld. Roy van Schalkwijk, Jordy Tuin, Diederik Huffels
De Joodse Raad in Utrecht, Jim Terlingen
De gevallenen in de forten van Utrecht 1942-1945, A.M. Overwater
Utrecht 1942, Foto's van Nico Jesse, Frans Crone, eerste druk
Vertrokken zonder nader adres, de joodse inwoners en onderduikers van Pijnacker 1936-1945, Edwin van Baarle
Mijn verhaal - ben ik, Rivka Richevski-Lindeman 2016, eigen beheer
Absent, herinneringen aan het Joods Lyceum Amsterdam 1941-1943, Dienke Hondius, uitgeverij Vassallucci
Kwesties van leven en dood, het Nederlands Rode kruis in de Tweede Wereldoorlog, Regina Grüter, uitgeverij Balans
Lou, om een lang verhaal kort te maken, Armand Houben, Boekengalerij Wasdom, Maastricht
Utrecht in Verzet 1940 - 1945, T. Spaans- van der Bijl, 2e herziene druk, stichting de Plantage, Utrecht
De dagboeken van Bernie en Ellis, Ellis Lehman & Shulamith Bitran, uitgeverij Balans 2011
De politiek van het kleinste kwaad, Bart van der Boom, Uitgeverij Boom
Zelfs als wij zullen verliezen - Joden in verzet en illegaliteit 1940-1945, Ben Braber, Uitgeverij Balans, 1990
Gezichten van Joods verzet /veertig schetsen van Joden in verzet, redactie: Jeroen Sprenger, Nederlandse Kring voor Joodse genealogie 2020
Joods Utrecht, Els Boon & Han Lettinck, Uitgeverij Matrijs, 2022
De nazi moordfabrieken, Ton Roozeboom, Uitgeverij de Lantaarn en uitgeverij Aspekt, 2018
In het hol van de leeuw, Daniel Johannes Huygens,BBNC uitgevers,2009
Vergeet niet dat je arts bent, Hannah van den Ende, uitgeverij Boom, 2e druk 2015
Onder ons gezegd, portret van de Utrechtse wijk Oog in Al; Anna Witts, Gerdie Snellers, Janny Ruardy, SamDekkers; Uitg Oranje- en Wijkvereniging Oog in Al; 3e druk 2018
Opgepakt, verhalen van kinderen in kamp Westerbork; Harm van der Veen, Herinneringscentrum Westerbork, 2003
Kamp van hoop en wanhoop, Willy Lindwer, Uitgeverij Balans, 1990
U wordt door niemand verwacht; Michal Citroen; uitgeverij Het Spectrum; 1e druk; 1999
Blijvers en voorbijgangers, Joden in Delft; Joep Wijnberg-Stroz en Marianka van Lunteren-Spanjaard; Uitgeverij Kok Kampen; 1998
Treinen op dood spoor, Fred Schwartz; De Bataafse Leeuw, 2e druk; 1995
Zo doods en stil en donker, oorlogsdagboek 1940-1945, Ina Boudier-Bakker, Aspekt Uitgeverij.
Kippensoep was ondenkbaar zonder saffraan, Tamarah Benima (red), Omniboek, Den Haag, 1983
Oorlogsgesprekken, Leonard Ornstein en Larissa Pans, Uitg. Boom, 2020
Beetje Laat, Daniël de Beer, BDU Uitgevers BV Barneveld, 2008
Never too Late, Miriam van Leening - de Beer, eigen beheer
Zolang er nog tranen zijn, Hannelore Grünberg-Klein, Nijgh & van Ditmar, 2015 (E-book)
Dubbel Zondebok, Joodse journalisten in tijden van antisemitisme en vervolging 1920-1945, De Arbeiderspers 2022 (Epub)
Omdat hun hart sprak, Bert Jan Flim, Uitgeverij Kok Kampen, 2e druk, 1996
Heling door Zijn, Ruth Polak, eigen uitgave
Ik heb het overleefd. Leef ik nog? Phili Blogowski-Herschel met bijdrage van Jim Terlingen; Brave New Books; 2023
Vergeet je naam, verhalen van Joodse onderduikkinderen; Marcel Prins, Peter Henk Steenhuis, Uitgeverij Van Oorschot, 2023
Sonderbehandlung, Mijn jaren in de crematoria en gaskamers in Auschwitz; Filip Müller, Querido 2023
Nooit meer thuiskomen, een elegie. Oene Zwietink; uitgave eigen beheer; 2023
De doden tellen, Slachtofferaantallen van de Tweede Wereldoorlog en sindsdien; Renske Krimp, Uitgave Nationaal Comité 4 en 5 mei, 2e druk
Crossing the Rubicon, Simon Manassen - a biography; by Charlotte Manassen, eigen beheer
Een adres, de geschiedenis van de joodse onderduik; Michal Citroen, uitgeverij Alfabet; 2024
Mijn levenslied; Henriette Davids; Johan Mulder's Uitgevers-Maatschappij Gouda; 1948
Over grenzen, mijn leven in Israel; Joanne Nihom; Kokboekencentrum uitgevers Utrecht; 2021
Dood moe; Mozes A. Staszewski; Drs. M. Staszewski B.V.; 2008
De harmonica bleef vijf jaar stil, Ruurlo tijdens de oorlogsjaren; Jan Oonk en Bert Leuverink; uitgeverij Florint; 1995
Twee Palestina-pioniers in oorlogstijd; Jochebed Leuvenberg-Nathans; Profiel Uitgeverij; 2000
Mij krijgen ze niet levend, De zelfmoorden van mei 1940; Lucas Ligtenberg; uitgeverij Balans; 2017
Het grote kinderspel; Bert jan Film; uitgeverij Amfora Books; 2020 (E-book)
Dansen op het dodenkoord; Wilfred Scholten; uitgeverij Boom; 2023
Miep Oranje, zoektocht naar de koerierster des doods; Richard Hoving; uitgeverij Prometheus; 2023 (E-book)
Harry en Sieny, overleven in verzet en liefde; Esther Shaya; Amfora Books; 3e druk 2019
Bevochten groei, een Joods meisje wordt volwassen in oorlogstijd; Lou Keune / Anne van Arend; Uitgeverij Papieren Tijger; 2015
Truus van Lier, het leven van een verzetsvrouw; Jessica van Geel; Uitgeverij Thomas Rap; 2022; 2e druk
Het geheim van Bols, hoe de oorlog het familiebedrijf verscheurt; Martin Hendriksma; uitgeverij De Geus; 2024; 5e druk
Het donkerste donker, een geschiedenis van Sobibor; Rosanne Kropman; uitgeverij Nieuw Amsterdam; 2023; 2e druk
Is dit een mens; Primo Levi; uitgeverij Meulenhoff; 2010; 22e druk
Kinderen van de rekening; H. Pasman en M. Pasman-van Santen; Van Deinse instituut; 2001
Eén Rembrandt voor vijfentwintig levens, het overlevingsverhaal van David Cohen; Robert Lemm; Uitgeverij Aspect; 2013
Het vergeten verhaal van de Joodse gevangenen van Kamp Amersfoort; Amanda Kluveld; Nationaal Monument Kamp Amersfoort; 2024
In de schaduw van de Dom, overleven in de stad van de NSB; Jan Willem Regenhardt; uitgeverij Bas Lubberhuizen; 2002
Oorlogsduif, een familiekroniek, Onno Blom; De Bezige Bij; 2024 (E-book)
Mij krijgen ze niet levend, de zelfmoorden van mei 1940; Lucas Ligtenberg; Uitgeverij Balans; 2017 (E-book)
Van dankbaar naar strijdbaar, Emancipatie als antwoord op extreem rechts populisme; Bilal Ben Abdelkarim; Walburg Pers; 2024
Het grote kinderspel, hoe verzetsgroep NV honderden joodse kinderen liet onderduiken; Bert Jan Film; Amfora Books; 2020 (E-book)
