Het onderduikadres van Rivka in Pijnacker
Op woensdag 23 februari 2022 viel bij de bewoners van Pijnacker en omstreken het huis aan huisblad de Telstar op de mat. Daarin stond de oproep van Rivka Lindeman om meer te weten te komen over haar onderduikperiode in Pijnacker.
Dat die oproep in de Telstar kon verschijnen komt door de samenwerking die ik zocht met Edwin van Baarle, de schrijver van het boek ‘Vertrokken zonder nader adres, de joodse inwoners en onderduikers van Pijnacker’. In zijn boek komt Rivka niet voor. Edwin zorgde ervoor dat de oproep in de Telstar terecht kwam. In het artikel vroeg hij inwoners om contact met hem op te nemen als zij iets wisten. Bij het artikel is ook een foto van Rivka afgedrukt, die misschien gemaakt is in Pijnacker:
Al snel kwamen er berichten bij Edwin binnen dat deze foto inderdaad in Pijnacker gemaakt is. Het definitieve bewijs kwam toen deze mail binnen kwam:
Beste Edwin,
Vanavond las ik het artikel van jouw hand in de Telstar.
De locatie van de inzetfoto is bijna zeker de Westlaan met op de achtergrond het Uitpad.
De bijgesloten ansichtkaart laat de ramen zien die ook op de inzetfoto te zien zijn.
Succes met je zoektocht!
Vriendelijke groet, [naam]
Als je het bedoelde huis uitvergroot en naast de uitvergroting legt van de foto van Rivka, is de overeenkomst duidelijk.
De daklijn, de ramen, het hoogteverschil van de ramen, het zijslootje dat langs het huis loopt, de kade, de boom. Het klopt allemaal. Rivka liep op de Westlaan in Pijnacker met daarachter het Uitpad.
Ik vroeg Edwin of er in zijn onderzoek wel mensen naar voren kwamen die onderduikers verborgen hielden in de buurt van de Westlaan. Hij antwoordde dat op nog geen 300 meter Maarten en Trijntje van Atten woonde met hun negen kinderen.
Trijntje? Zou dat kunnen. In de brief die Rivka aan haar ouders schreef, staat wel een naam van een ‘tante’ waar ze verbleef. Ik zocht de brief op en maakte een uitvergroting:
Ik dacht dat de toen zevenjarige Rivka ‘Fijn’ geschreven had. Mogelijk bedoelde ze tante Fien met een spelfout. Nu ik op het spoor gezet werd van een Trijntje, keek ik beter en zag een ‘T’, een onduidelijke letter en daarna ‘ijn’. Daarboven schreef Rivka een verbetering: de letter ‘r’. Dus dan staat er duidelijk ‘tante Trijn’.
We gingen op zoek naar nog een bevestiging. In een boek over Yad Vashem onderscheidingen vond Edwin een artikel over Maarten en Trijntje van Atten. Zij hadden die onderscheiding gekregen omdat ze Kitty, een ander joods meisje langdurig in huis hadden.
Over de onderduikers die de van Attens opvingen staat deze regel:
Op de website van Yad Vashem ( link) vind ik dezelfde zin: ‘Maarten and Trijntje hid three other people, among them a Jewish girl.’
Het huis waar Maarten en Trijntje, hun negen kinderen en de onderduikers woonden, staat nog steeds aan de Prunuslaan 5.
Een bekende van Edwin woonde na de oorlog op de Prunuslaan 5. Hij wist niets van de geschiedenis van de familie van Atten, maar had in zijn huis wel een verstopplek in de gang gevonden.
Edwin heeft voor zijn boek de kinderen van Maarten Trijntje geïnterviewd. Maar die wisten niets meer te vertellen dan dat er nog drie mensen bij hen ondergedoken hebben gezeten. Er werd door Maarten en Trijntje weinig verteld tegen hun kinderen over de oorlog.
In het boek van Edwin staat nog een foto van Trijntje. Ter gelegenheid van haar 100e verjaardag kwam Kitty, het andere onderduikmeisje, op bezoek.
De reactie van Rivka nadat ze gelezen had wat Edwin en ik, met hulp van de lezers van de Telstar gevonden hebben: 'Pijnacker dat is geweldig. Ik heb geen woorden alleen maar tranen. Wat fijn om contact te krijgen met de kinderen en kleinkinderen als ze natuurlijk geïnteresseerd zijn.'
Victor Frederik