Israël op Westerborkfilm?
Het levensverhaal van Israel en zijn zus Kitty is hier te vinden.
Begin mei 2024 kreeg ik een mail van Koen Hulsbos. Hij probeert al jaren om mensen te herkennen op de enige film die in kamp Westerbork is gemaakt. Daar is hij al een paar keer in geslaagd. Koen had mijn website bekeken en wees me op een fragment in die film waar mogelijk Israël Wijnschenk te zien zou zijn.
Natuurlijk heb ik onmiddellijk het betreffende fragment bekeken. Het is hier te zien. Op 1:07 steekt een jongetje tussen de volwassenen nieuwsgierig zijn hoofd naar buiten; als de deur gesloten wordt, is hij op 1:15 ook te zien.
Hier de vertraagde, ingekleurde versie van het fragment:
Ik bekeek onmiddellijk de foto's die ik al van Israël gevonden had. Ik begreep meteen waarom Koen de gelijkenis zag tussen het jongetje in de film en de bestaande foto's van Israël Wijnschenk: de scheiding in het haar en de typerende lok op zijn voorhoofd.
Israël Wijnschenk
Schoolfoto Joodse school juni 1942
Tijdens een lezing die ik gaf bij Open Joodse Huizen had ik Gerrie, Elly en Sylvia Veffer ontmoet. Gerrie en Elly zijn een volle neef en nicht van Israël en Kitty. En Rachel Kokernoot, de moeder van Kitty en Israël is een tante van Gerrie en Elly. Koen en ik besloten op bezoek te gaan bij Gerrie en zijn vrouw Sylvia en ons vermoeden aan hen voor te leggen. Ook deze familieleden van Israël zagen de gelijkenis en wezen ons ook op de man met de platte pet, die lijkt op de vader van Kitty en Israël Wijnschenk:
Foto Max (Meijer) Wijnschenk | Screenshot uit de film |
Om absolute zekerheid te krijgen heb ik de transportlijst van het gefilmde transport bekeken. Israel was negen jaar toen hij op transport ging naar Auschwitz. Uit de transportlijst heb ik alle jongens tussen de zeven en elf jaar geselecteerd. Dat bleken er zestien te zijn. Volgens het boek 'Kamp Westerbork gefilmd' gingen de voorste personenwagons naar Bergen Belsen en zaten de Roma en Sinti in de wagons veertien t/m zeventien of achttien. De goederenwagon van het fragment had nummer tien en was dus een 'joodse wagon'. Van de zestien mogelijke jongens kon ik de Roma en Sint dus uitsluiten. Er bleven drie joodse jongens over tussen de zeven en elf jaar. Behalve Israël waren dat Joseph Beugeltas (11 jaar) en Manfred Studzinsky (7 jaar).
Blijft als mogelijke andere jongen op de film over de zevenjarige Manfred Studzinsky. We hebben onderzoek gedaan naar het gezin Studzinsky. Hier is te lezen wat we gevonden hebben. De conclusie is dat we niet helemaal kunnen uitsluiten dat de jongen op de film Manfred is. Onwaarschijnlijk is het wel, zeker omdat we in de man met de platte pet de vader van Israël en Kitty menen te herkennen.
We besloten om contact te leggen met het Holocaust museum in Amsterdam. Koen, Gerrie, Sylvia en ik kregen een uitnodiging om de film op een gigantisch scherm te bekijken. Daar zagen we de film in een betere resolutie dan de versie op YouTube. Was de vrouw naast de man met de platte pet, de moeder van Kitty en Israël? We wilden graag dat het zo was, maar Sylvia twijfelde. Later zagen we op foto's een mogelijke andere gelijkenis. De vrouw kan heel goed de 57-jarige oma van Israël zijn, die ook in dit transport zat:
Screenshot uit de film Betje van Furth, de oma van Israël en Kitty
Conclusie:
- Kunnen wij met 100% zekerheid zeggen dat de jongen op de film Israël Wijnschenk is. Nee; er is een piepkleine mogelijkheid dat het Manfred Studzinsky is.
- Waarom is die mogelijkheid slechts piepklein? De gelijkenis van de vader en de oma van Israel op de film speelt ook mee. De vader heeft de oorlog overleefd en is pas in 1982 overleden. De volle neef en nicht van Israel hebben deze man nog goed gekend. Zij verklaren dat de man op de Westerborkfilm, waarschijnlijk Max Wijnschenk is. Ook bevestigen zij dat de vrouw sterk lijkt op de oma van Israel. Met drie hoogst aannemelijke identificaties is het vrijwel zeker dat het Israel Wijnschenk is, samen met zijn vader en oma.