Edith Wechselmann
Verzuchting: een naam, een geboortedatum en geboorteplaats, de aankomst is Westerbork, de datum van transport naar Sobibor en een sterfdatum; meer kan ik van Edith niet vinden. Geen fotootje, geen versje in een poesiealbum, geen getuigenis van een vriendin. Niets. Van haar vader des te meer. Dus ik kan alleen maar iets zeggen over het gezin waarin de opgroeide.
Edith is 4 maart 1931 in de Bessemerstrasse 2 in Hannover geboren, als dochter van Erhard Wechselmann en Ernestine Schmidt. Vader Erhard is binnen de joodse gemeenschap van Hannover al een beroemde zanger. In 1937 als Hitler al een paar jaar aan de macht is, besluit het gezin naar Nederland te gaan. Ze vestigen zich in Den Haag.[1]
In Den Haag is vader Erhard niet alleen een veel optredend zanger, maar ook maatschappelijk betrokken ten bate van joodse vluchtelingen die naar Nederland gevlucht zijn.[2] Hij treedt daar op in de van Dijckzaal, die gelegen is in de tuin van de privéwoning van de Duitse ambassadeur.[3]
Als Nederland in 1940 bezet is, woont het gezin nog een tijdje in Den Haag. Dan komt het bevel dat alle niet-Nederlandse joden naar het binnenland moeten verhuizen. Edith en haar vader en moeder gaan naar Utrecht, waar zij gaan wonen in de Obrechtstraat. Het is een beetje onduidelijk op welk nummer ze daar wonen. Volgens het Utrechts Archief woont moeder Ernestine op nummer 42 bis en vader Erhard en Edith op nummer 44 bis. Dat lijkt op een ambtelijke vergissing.
Edith gaat in Utrecht naar de lagere school in de Maria van Reedestraat.
Vader Erhard is meteen weer actief binnen de joodse gemeenschap in Utrecht. Hij richt onder andere een gemengd joods jeugdkoor op: [3]
Als Edith op 1 september 1941 niet meer naar haar school in de Maria van Reedestraat mag gaan, moet ze in oktober naar de Joodse school in het Ondiep. Daar staat ze ook ingeschreven op de leerlingenlijst die eind januari 1942 naar de gemeente is gestuurd.
Vader Erhard begrijpt dat het in Amsterdam te doen is. Daar is nog een joods culturele leven. Hij geeft bijvoorbeeld een concert met het joods kamerkoor:[4]
Het is duidelijk dat Edith de Joodse school in Utrecht niet lang bezocht heeft, want op 20 maart 1942 is het gezin verhuisd naar Amsterdam. Vader Erhard gaat werken voor de Joodse Raad en wordt de voorzanger van de liberaal joodse gemeente. Hoewel het duidelijk is dat de joden het enorm moeilijk hebben, blijft vader Erhard geloven in het joods erfgoed. Samen met Simon de Jong start hij een opleiding om chazzan te worden (voorzanger): [5]
Op 27 juni 1943 zou vader Erhard nog een lezing geven over 'het wezen van de joodse muziek' waarbij hij zowel Simon de Jong als de Utrechtse chazan Jo Wijnberg uitnodig heeft.[6]
Die bijeenkomst heeft niet plaats gevonden, want op 20 juni 1943 is het gezin Wechselman geregistreerd in Westerbork. Een maand later op 20 juli 1943 gaan zij op transport naar Sobibor, waar ze onmiddellijk na aankomst vergast zijn.
